Problem gospodarki odpadowej w Polsce z roku na rok znacząco się pogłębia. Ilość odpadów wytwarzanych przez mieszkańców z roku na rok wzrasta. Miasto Opole potrzebuje nowoczesnej inwestycji, która w kompleksowy i autonomiczny sposób pozwoli realizować cele gospodarki odpadowej. Możliwość maksymalnego wykorzystania lokalnie wytwarzanych odpadów, także do produkcji ciepła oraz energii elektrycznej, dla mieszkańców Opola, oprócz korzyści środowiskowych zagwarantuje także stabilizację cen jakie mieszkańcy muszą płacić za odbiór odpadów i ciepło.

Dzięki zastosowaniu nowoczesnych i proekologicznych rozwiązań, Centrum Zielonej Transformacji OPOLE przyczyni się do podniesienia poziomu bezpieczeństwa energetycznego miasta, a ograniczenie zużycia węgla w elektrociepłowni Opole, wpłynie na zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza. Budowa hermetycznych obiektów znacznie ograniczy uciążliwości zapachowe, a transport paliwa RDF będzie się odbywał tylko na terenie Centrum. Ponadto powstające w procesie termicznym odpady – żużle i popioły, znajdą zastosowanie w budowie dróg. Znacznie wydłuży się żywotność składowiska odpadów.

Inwestycja będzie realizowana przez Zakład Komunalny sp. z o.o. w Opolu, na terenie którego będzie budowane Centrum Zielonej Transformacji OPOLE.

Mieszkańcy Opola nie poniosą żadnych kosztów związanych z powstaniem inwestycji. Istnieją gotowe rozwiązania służące finansowaniu przedsięwzięć takich jak budowa Centrum Zielonej Transformacji OPOLE. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), w ramach programu priorytetowego „Racjonalna gospodarka odpadowa”, ma środki na inwestycje związane z gospodarowaniem odpadami i zapobieganiem powstawaniu odpadów, w tym na budowę instalacji gospodarowania odpadami. NFOŚiGW zarządza także środkami Funduszu Modernizacyjnego – nowego instrumentu Unii Europejskiej skierowanego na unowocześnianie sieci energetycznych i poprawę efektywności energetycznej.

W Centrum Zielonej Transformacji OPOLE będzie funkcjonował: MBP – instalacja mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych zmieszanych z miasta Opola, instalacja biologicznego przekształcania odpadów selektywnie zbieranych (hermetyczna kompostownia), instalacja Termicznego Przekształcania Odpadów (ITPO), instalacje uzupełniające do przetwarzania odpadów budowlanych i wielkogabarytowych, a także składowisko odpadów.

Instalacje będą tworzyć połączony technologicznie jednolity kompleks, a istotnym ogniwem łączącym poszczególne elementy będzie Instalacja Termicznego Przekształcania Odpadów (ITPO).

Centrum Zielonej Transformacji OPOLE zagwarantuje miastu i opolanom samodzielność w gospodarowaniu odpadami komunalnymi i pozwoli zagospodarować je w maksymalny sposób na poziomie lokalnym. Integralną i ważną częścią tego rozwiązania jest ITPO, które pozwoli zagospodarować  RDF, czyli energetyczne frakcje odpadów komunalnych nienadające się do recyklingu lub ponownego użycia, i przekształcić ją na ciepło dla mieszkańców Opola i energię elektryczną. Pozwoli to dodatkowo przyśpieszyć dekarbonizację systemu ciepłowniczego w Opolu z korzyścią dla środowiska i portfeli mieszkańców.

Wszystkie elementy CZT Opole będą tworzyć połączony technologicznie jednolity kompleks, a istotnym ogniwem łączącym poszczególne funkcje będzie instalacja Termicznego Przekształcania Odpadów (ITPO). ITPO stanowią niezbędny element gospodarki odpadowej obiegu zamkniętego i są od lat powszechnie wykorzystywane na świecie do produkcji ciepła i energii elektrycznej z tej części odpadów, których nie da się już przekształcić inaczej niż termicznie.  Produkowane w nich ciepło z powodzeniem zastępuje to produkowane z węgla co pozwala na redukcję emisji.

Instalacje termicznego przekształcania odpadów od wielu lat są budowane w ścisłych centrach miast lub w sąsiedztwie osiedli mieszkaniowych, ponieważ ich oddziaływanie na otoczenie jest praktycznie zerowe, a także ze względu na dostęp do miejskich sieci ciepłowniczych, w których wykorzystywane jest produkowane w nich ciepło. Obecnie w samej Europie działa ponad 500 instalacji termicznego przekształcania odpadów, a w Polsce takie instalacje działają m. in. w warszawskiej dzielnicy Targówek czy w Białymstoku, gdzie instalacja jest zlokalizowana w ścisłym sąsiedztwie osiedla domków jednorodzinnych oraz zabudowy wielorodzinnej.

Planowana inwestycja będzie wyposażona w nowoczesne i sprawdzone technologie oraz będzie musiała spełniać wymagania w zakresie ochrony środowiska wynikające z przepisów UE i krajowych. Dlatego budowa Centrum Zielonej Transformacji OPOLE wraz z Instalacją Termicznego Przekształcania Odpadów (ITPOK) to projekt nie tylko bezpieczny, ale jednocześnie idealnie wpisujący się w walkę o czyste powietrze.

W ITPO na terenie Centrum Zielonej Transformacji OPOLE zostanie zastosowana najbardziej sprawdzona technologia rusztowa. Taka metoda jest wykorzystywana obecnie w ponad 95% wszystkich tego typu instalacji działających na świecie. Instalacja będzie wykorzystywać pre-RDF i RDF, czyli kaloryczną frakcję resztkową, która pozostaje po procesie przetwarzania i recyklingu odpadów komunalnych. Paliwo będzie dostarczane wewnętrznym transportem do hali wyładunkowo magazynowej z podciśnieniem gwarantującym eliminację odporów i pyłów. Stamtąd trafi bezpośrednio do pieca. Dzięki wysokiej temperaturze procesu w komorze spalania (850°C – 1000°C), paliwo zostanie spalone, a uwolniona energia wykorzystywana będzie do produkcji ciepła oraz energii elektrycznej.

W planowanym Centrum Zielonej Transformacji OPOLE zakłada się prowadzenie praktycznie wszystkich procesów technologicznych (poza demontażem odpadów budowlanych) w zamkniętych halach technologicznych. Powyższe rozwiązania ograniczą do możliwego minimum emisję hałasu zmniejszając jego uciążliwość zgodnie w normami prawa.

Instalacje należące do Centrum Zielonej Transformacji OPOLE nie będą generować nieprzyjemnych zapachów. Odpady ulegające biodegradacji będą poddawane procesowi kompostowania w zamkniętych komorach i halach. Powietrze z hal i instalacji, w których będą przetwarzane te odpady, stanowiące główne źródło nieprzyjemnych zapachów, zostanie poddane dwustopniowemu procesowi oczyszczania. Praktycznie bezodorowy będzie także, prowadzony na zewnątrz, proces dojrzewania kompostu.

Natomiast ITPOK będzie zasilana głównie paliwem alternatywnym pre-RDF i RDF. To frakcja, która powstaje w wyniku procesu przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych i jest pozbawiona frakcji organicznej.

Centrum będzie zagospodarowywało jedynie odpady pochodzące z terenu Opola i obsługiwanych obecnie gmin. Ogromną zaletą planowanego rozwiązania jest to, że jego integralną częścią będzie ITPOK. Możliwość pełnego zagospodarowania odpadów na miejscu, a w szczególności RDF istotnie wpłynie na ograniczenia transportu samochodowego przynajmniej o 800 samochodów ciężarowych rocznie.

Centrum Zielonej Transformacji OPOLE będzie odpowiadało jedynie potrzebom Opola i okolic i będzie zdolny do zagospodarowania ok. 100 tys. ton odpadów rocznie. Sama instalacja termicznego przekształcania odpadów wykorzysta ok. 18 tys. paliwa alternatywnego RDF powstającego z tej masy odpadów. Dla porównania, inne działające ITPO w Polsce przekształcają nawet ponad 200 tys. ton odpadów rocznie. Wydajność Zakładu Unieszkodliwiania Stałych Odpadów Komunalnych (ZUSOK) w Warszawie po rozbudowie wyniesie ponad 300 tys. ton odpadów komunalnych rocznie.

Jak najbardziej tak. Selektywna zbiórka odpadów jest obowiązkiem każdego, także mieszkańców Opola i budowa Centrum Zielonej Transformacji OPOLE nie zastąpi obowiązku segregacji odpadów.

Tak. Centrum Zielonej Transformacji OPOLE pozwoli ograniczyć ilość odpadów deponowanych na składowisku do poziomu 10% czyli zgodnie z polityką UE w tym zakresie. Centrum będzie sortować zmieszane odpady komunalne, przetwarzać i zagospodarowywać odpady z obecnie obsługiwanego obszaru miasta Opola i ościennych gmin. ITPOK będzie przetwarzać pre-RDF i RDF, czyli kaloryczną frakcję resztkową powstającą po procesie przetwarzania odpadów i procesie recyklingu i odzysku surowców wtórnych. Trwałe składowanie tej frakcji jest już obecnie zakazane, a rosnące ceny jej zagospodarowania, przeważnie w cementowniach, są głównym powodem rosnących kosztów gospodarki odpadowej. Powstanie Centrum Zielonej Transformacji OPOLE pomoże trwale rozwiązać problem lokalnej gospodarki odpadowej miasta, a produkowane w nim ciepło zasili sieć ciepłowniczą w Opolu co przyniesie dodatkową korzyść ekonomiczną i środowiskową mieszkańcom Opola.

Centrum Zielonej Transformacji OPOLE ma być kluczowym elementem gospodarki odpadowej wyłącznie dla Opola i ewentualnie gmin sąsiednich w zakresie niektórych odpadów. Właśnie do skali tych potrzeb projektowane są poszczególne elementy z ITPOK włącznie. Planowana zdolność tej instalacji to jedynie 18 tys. ton rocznie. Instalacjami zarządzać będzie spółka miejska Zakład Komunalny sp. z o.o. Każda próba rozbudowy Centrum w przyszłości będzie wymagała zgód i udziału lokalnego społeczeństwa.

Budowa Centrum Zielonej Transformacji OPOLE wraz z Instalacją Termicznego Przekształcania Odpadów (ITPOK) jest rozwiązaniem ekologicznym wpisującym się w ideę tzw. „Circular Economy” – Gospodarki Odpadowej o Obiegu Zamkniętym. Zastosowanie w Centrum sprawdzonych technologii pozwoli na spełnienie wymagań najlepszych dostępnych technik (BAT) w zakresie zastosowanych rozwiązań w zakresie przetwarzania odpadów oraz ochrony środowiska.

Projektowana Instalacja Termicznego Przekształcania Odpadów zgodnie z wymaganiami prawnymi zostanie wyposażona w system oczyszczania spalin. Oprócz zaawansowanych rozwiązań technologicznych instalacja będzie posiadała obligatoryjny system ciągłego monitoringu emisji. Normy emisyjne i doświadczenia pochodzące z innych działających w Polsce ITPO jednoznacznie wskazują, że ich emisje są na poziomie porównywalnym jedynie do spalania gazu i dlatego są preferowanym rozwiązaniem w obszarze transformacji energetycznej Polski. Z tego powodu kominy ITPO są znacznie niższe niż te w instalacjach wykorzystujących węgiel czy biomasę. W przypadku planowanego ITPO komin ma mieć wysokość max 35 m.

Projekt jest na etapie uzyskiwania pozwoleń administracyjnych niezbędnych do rozpoczęcia inwestycji. Jest to przede wszystkim decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia, a w dalszej kolejności opracowanie projektu i uzyskania pozwolenia na budowę. Cała procedura będzie transparentna i przewiduje udział społeczności lokalnej na wszystkich jej etapach. Zadanie będzie realizowane w formule „zaprojektuj i wybuduj”.

Naszą ambicją jest żeby Centrum Zielonej Transformacji OPOLE powstało w 2026 roku. Trzeba mieć świadomość, że każda zwłoka w powstaniu Centrum to zaprzepaszczenie szansy na pełne wykorzystanie korzyści wynikających z efektywnej gospodarki odpadami miasta Opola i możliwości wykorzystania środków zewnętrznych na jego budowę.